Kinderen die in de rook zitten tijdens het vliegen? Vroeger was het heel normaal. Natascha Hol vliegt al bijna 26 jaar voor KLM. Zij zet zich nu in voor een Rookvrije Generatie en neemt ons mee in de tijd dat er aan boord nog werd gerookt.
Je stond er middenin
“Ik ben in 1995 begonnen met vliegen. En het heeft toen nog ruim een jaar geduurd voordat roken in vliegtuigen werd afgeschaft. Ik herinner me nog goed hoe het was om achterin het vliegtuig te werken bij de rokerszone. Daar stond je echt middenin de rook.”
Meerokende kinderen
“Je had een aantal rijen achterin en daar moesten passagiers gaan zitten die geboekt hadden voor een rokersstoel. Als er geen rookvrije plekken meer waren, werd het vaak wel een probleem. Want het kon zeker zo zijn dat er op rij 39 een rokerszone begon en dat er op rij 38 een zwangere vrouw zat – die dat dan niet wilde. Of een familie met kinderen. Dan moest je de plekken weer verwisselen en andere passagiers benadelen door te vragen of zij daar wilden zitten. Ondanks het circulatiesysteem zat je uiteindelijk ook in de niet-rokersstoelen vlak voor de rokerszone gewoon mee te roken. Want er was geen splitsing met een scherm of deur. Ook kinderen zaten er, zelfs in de rokerszone, middenin. En je kon niet even een raampje openzetten in het vliegtuig.”
Rookpieken
“Tijdens de vlucht had je bepaalde pieken waarin er gerookt werd. Zodra we in de lucht waren – en de captain vanuit de cockpit het teken gaf dat de stoelriemen los mochten en het no-smoking signaal uit was – gingen er meteen sigaretjes in de mond. Stel je maar voor: 50 mensen die tegelijkertijd een sigaret opsteken. De geur van één sigaret is al best heftig. De vliegtuigcabine stond dan echt blauw van de rook. En kinderen zaten er middenin. Na de warme maaltijd kwam er dan weer een piekmoment tijdens een kopje koffie. Want daar hoorde natuurlijk ook gezellig een sigaretje bij. En bij het ontbijt als iedereen weer wakker werd. Hup, dan ging iedereen weer roken. Zo ging het eigenlijk door de vlucht heen. Ook na de piekmomenten was er eigenlijk altijd wel iemand aan het roken.”
Puzzelen
“En dan waren er nog de passagiers die niet in de rokerszone zaten, maar wel graag wilden roken. Dat werd soms een heel gepuzzel. Want die mensen wilden een sigaretje roken, maar die moesten dan in een stoel gaan zitten, vanuit een veiligheidsvoorschrift. Alleen dán houd je de controle dat de peukjes veilig in de asbakken bij de stoelen gedoofd werden.”
Happen naar frisse lucht
“Ook collega’s deden het vullen van de maaltijden en andere voorbereidingen in de galley terwijl ze een sigaret aan het roken waren. Dat was heel normaal. De cabine voor vrachtvervoer was eigenlijk de enige rookvrije plek. Als ik te misselijk werd van de geur, dan hapte ik daar even naar frisse lucht.”
Dat gaan we niet meer verkopen
“Je kon naast de bekende taxfree parfums en horloges, ook sloffen sigaretten kopen – zowel op het vliegveld als aan boord. Het was normaal en je wist niet beter. Je zag het als een service. Men rookte en wilde ook die sigaretten aanschaffen. En dan is het denk ik vanuit het bedrijf gezien ook heel handig en commercieel dat je verkoopt wat je passagier wil hebben. Maar dat werd op een gegeven moment wel een product waarvan KLM specifiek heeft gezegd: dat gaan we niet meer verkopen. Omdat ook in de jaren waarin ik aan het vliegen was, er steeds meer bekend werd over wat roken met je gezondheid doet. Misschien doen we nu ook wel dingen waar we over tien jaar van zeggen: waarom deden we dat?”
De verademing
“In 1996 zijn meerdere vliegmaatschappijen samen aan de slag gegaan met een rookvrij-beleid. Dat vond ik echt een verademing. Puur praktisch omdat we servicegericht zijn en iedereen een fijne vlucht willen bezorgen. Dus het was heel fijn dat de keuze er niet meer was en dat het voor íedereen een rookvrije zone werd. Er waren natuurlijk collega’s die het lastig vonden. Want je moet wel een knop omzetten dat je zoveel uur niet mag en kan roken. Maar je zag wel direct de verandering.”
Stiekem op het toilet
“De fase dat mensen stiekem gingen roken, heeft in mijn beleving wel lang geduurd. Daar waren passagiers heel creatief in. Bijvoorbeeld door op het toilet te roken. Daar hangen natuurlijk rookmelders en die gingen wel eens af. Dan moest je mensen op hun gedrag aanspreken. Maar het kwam ook voor dat mensen heel bewust bekertjes gebruikten om de rookmelders af te sluiten. En je zorg is dan wel: waar is die peuk? Want een peuk in een afvalbakje met gebruikte tissues – van mensen die hun handen hebben gewassen – zou vlam kunnen vatten. Dat was natuurlijk heel gevaarlijk. Inmiddels is iedereen er gelukkig aan gewend. En is roken in het vliegtuig allang écht niet meer normaal.”
Op naar een rookvrije wereld
“Ik vind het heel fijn om te weten dat mijn kinderen niet gaan werken op een plek waar de hele dag gerookt wordt. Ik denk dat we al hele mooie sprongen gemaakt hebben. Ik hoop dat andere grote bedrijven ook een rookvrij-beleid ontwikkelen. Ik zie het als een stukje verantwoordelijkheid naar werknemers, reizigers en kinderen – om iedereen zo gezond mogelijk te houden.”
