“Roken maakt je personage niet stoer.”

Tim Oliehoek (44) werkt al bijna 22 jaar in de wereld van televisie, film en series. Hij gaat binnenkort de eerste Nederlandse film voor Disney+ regisseren. In deze film zal er sowieso geen personage te zien zijn met een sigaret of vape. Hij zet zich dan ook graag in voor een Rookvrije Generatie. “Ik heb eigenlijk nooit een hoofdpersonage laten roken in een hedendaags tijdsbeeld om het karakter cooler te maken. Zeker niet voor een jongere doelgroep. Het is ook best ouderwets als je dat wel doet.”

“Alle kleuren van de regenboog heb ik al verfilmd. En dat vind ik het leukst om te doen. Het is elke keer opnieuw alle obstakels overwinnen. En het went nooit. Elke keer denk je: daar heb ik van geleerd en daar trap ik niet meer in. Maar elke keer leer je toch weer nieuwe dingen. En ik ben nog steeds nerveus als iets uitkomt. Dat gaat niet weg. Als ik dat niet meer zou voelen, als ik niet meer nerveus zou zijn… dan kan ik beter wat anders gaan doen.”

Impact op kijker

“Ik vind dat wij als maker altijd bewust moeten kijken naar wat het doet als je iemand in beeld brengt die een sigaret opsteekt. Je kunt het in uitzonderlijke gevallen niet helemaal vermijden, maar wees je als maker wel bewust van de gevolgen. Het zijn natuurlijk vaak de hoofdpersonages waar je je mee spiegelt. Waar je van gaat houden. Als je die een sigaret laat roken en daarmee vertelt dat hij cool is. Dat heeft enorme impact op kijkers. Die denken: wow, zo cool wil ik ook zijn.”

Tim1

Mandarijntje

“Onbewust of bewust liet ik vroeger vaak de slechterik een sigaret roken. Het imago van roken was onaantastbaar. Je rookt en je schiet die sigaret weg. Alsof het je niks kan schelen. Met een mooie zware stem. Het is macho. Het is testosteron. Maar dat is ook maar verzonnen destijds. En dat pas echt niet meer bij deze tijd.”

“Pas nog heb ik een serie gedraaid waarin een veteraan uit het leven wil stappen. En hij doet alles voor het laatst: hij haalt een Chinese maaltijd, rookt zijn laatste sigaret, drukt die uit en stapt vervolgens uit het leven. Dat stond beschreven in het scenario. De acteur zei tegen mij: ‘Ik wil eigenlijk niet in beeld roken. Kunnen we daar niet iets anders mee doen?’ Ik vind het alleen maar dapper dat je als acteur of actrice zegt: ‘Ik doe dat liever niet.’ Laten we dat omarmen en in ieder geval met elkaar de discussie aangaan. Want zo kwamen we op het idee om hem een mandarijntje te laten pellen. Het was tegelijkertijd een knipoog naar de film ‘The Godfather’, waar de sinaasappel werd gebruikt om het gevaar in te leiden. Ook is de handeling lieflijk, kinderlijk bijna. Dat maakte hem heel vriendelijk. Dus je tilt het personage op die manier op. Zeker omdat hij daarna het tegenovergestelde doet. Hij pelt dat mandarijntje, glimlacht een beetje en vervolgens stapt hij uit het leven. Dat contrast is veel groter. Ik ben eigenlijk blij dat die acteur niet wilde roken. En dat we daar een alternatief op hebben bedacht. De scène is beter geworden.”

Tijd voor verandering

“Het is nu best gek als je mensen ziet roken in films en series die zich afspelen in de huidige tijd. Ik heb ook producties gemaakt met het tijdsbeeld uit de jaren zeventig, tachtig en negentig. Daarbij liet ik de personages wel roken. Dat had meteen een ouderwets effect. Ik vond het er ook een beetje belachelijk uitzien. Daarom maakte ik daar juist gebruik van. Een ernstige dialoog waarbij de acteurs elkaar amper kunnen zien, want het restaurant stond vol met rook. En denk maar eens terug aan de film ‘Turks Fruit’. Daar zie je de asbakken staan in de gangen van het ziekenhuis. Ik schiet altijd in de lach wanneer ik dat zie. Als kijker denk je dan: zo ging het vroeger. Dat kun je je toch niet meer voorstellen?”

Lees het verhaal van Sterre Koning

“Ik voel wel dat ik invloed heb.”